De tolbrug

Aidan Chambers

Korte inhoud

Jany besluit dat hij afstand moet nemen van iedereen in zijn leven die denkt te weten wat goed is voor hem. Gekweld door 'de Kwelders' zoals hij zijn depressieve buien noemt, neemt een baantje aan als tolmeester op een brug. Tijdens zijn periode als brugwachter ontmoet hij verschillende personages, Adam en Tess zijn de belangrijkste, die zijn leven voor altijd zullen veranderen. Jany, Adam en Tess heten eigenlijk Peter, Aston en Catharina. Jany komt van Janus, de god met de twee gezichten, Catharina heeft een bijbaan bij Tesco, daarom gaat Peter haar Tess noemen, en Aston neemt de naam Adam aan bij zijn eerste ontmoeting met Jany. Dit spel met de namen past volledig in het hoofdthema, het zoeken naar de eigen identiteit. Het boek is een verslag dat Jany schrijft voor Adam. Tess assisteert hem hierbij en zorgt voor de nodige aanvullingen.

Waar en wanneer speelt het verhaal zich af?

Het verhaal van De Tolbrug speelt zich af in Engeland in de jaren negentig van de twintigste eeuw. De setting is een afgelegen tolbrug, waar Peter als brugwachter werkt. Deze geïsoleerde locatie, omgeven door natuur en ver van de drukte van de stad, biedt Peter de kans om te ontsnappen aan de verwachtingen van zijn omgeving en na te denken over zijn identiteit en toekomst. De tijdsperiode wordt niet benadrukt in het boek, maar de sociale en culturele context van de jaren negentig speelt op de achtergrond mee in de manier waarop de personages met elkaar omgaan en hun wereld beleven.

Hoofdthema

Het hoofdthema of grondmotief van De Tolbrug is de zoektocht naar identiteit. Het verhaal draait om de hoofdpersonen die, ieder op hun eigen manier, proberen te ontdekken wie ze werkelijk zijn en hoe ze zich verhouden tot de wereld om hen heen. Dit wordt weerspiegeld in het gebruik van schuilnamen door de personages, wat symboliseert dat ze zich niet volledig identificeren met hun huidige leven of identiteit, en op zoek zijn naar iets dat beter bij hen past.

Eigen appreciatie

Ik moet eerlijk toegeven dat ik veel moeite had met dit boek. Het voelde als een worsteling met mijn eigen identiteit. Hoewel Aidan Chambers vaak wordt geprezen, kon ik de magie van dit boek niet volledig ervaren. Het verhaal vorderde traag, en er werd zoveel informatie tegelijk gepresenteerd dat het overweldigend aanvoelde. Omdat Chambers zo hoog aangeschreven staat, begon ik te twijfelen of het aan mij lag—of ik misschien niet in staat was om de schoonheid van zijn werk te waarderen. Daarom besloot ik wat tijd te nemen om het verhaal te laten bezinken en meer te leren over Chambers en zijn andere boeken.

De metafoor van de tolbrug als symbool voor de zoektocht naar identiteit vond ik wel interessant. De brug fungeert als een overgangsplek, zowel letterlijk als figuurlijk, waar de personages stilstaan om hun leven te overdenken. Het kan staan voor de overgang van onzekerheid naar zelfkennis, van kindertijd naar volwassenheid, en van vervreemding naar verbondenheid. Door het verhaal heen wordt duidelijk dat identiteit niet vaststaat; het wordt voortdurend gevormd door relaties en persoonlijke ervaringen.

De keuze voor de bijnaam "Jany", afgeleid van Janus, de god met de twee gezichten, vond ik ook treffend. Zoals Tess' vader het verwoordt: 'de god van poorten, deuren en bruggen, en van alle begin in het algemeen, want als je door een deur gaat of over een brug komt, betreed je een nieuw gebied, een andere fase.' (p. 122)

Ik moest mezelf echt aanmoedigen om het boek uit te lezen. Pas later ontdekte ik dat het boek deel uitmaakt van een zesdelige reeks, The Dance Sequence. Had ik dat eerder geweten, dan was ik misschien met het eerste boek begonnen, wat mijn ervaring mogelijk had verrijkt.

Kort tekstfragment uit het boek

'(...) ook al zeggen ze honderd keer: wat is een naam? - voor mij is het alles. Mensen zouden voorzichtig moeten zijn met hun namen en de namen die ze hun kinderen geven. Volgens mijn bescheiden mening zou het zo moeten zijn dat iedereen de kans kreeg om de naam aan te nemen die hij of zij graag wil dragen: op je achttiende of je negentiende, zeg maar, of op welke leeftijd we ook maar verondersteld worden volwassenen te zijn. Immers, acteurs veranderen toch ook hun naam om te passen bij het beeld dat zij willen uitstralen' (p. 175).

'Wees Janus, zei Jany tot zichzelf (...). Hij moest glimlachen bij de gedachte aan Janus als de naam die hem nieuw leven gaf, bepalend en alomvattend voor hem was. Ter plekke accepteerde hij hem. Nooit meer noemde hij zich daarna Peter. En de veertiende december was daarna voorgoed zijn eigen, zelfverkozen geboortedag, de dag waarop hij een Janus werd, die Jany heette. De uitwerking die het op dat ogenblik op hem had was als wanneer een lens scherp gesteld wordt. Voor de eerste keer herkende hij zichzelf duidelijk, wist hij wie hij was, onderging hij de drang van zijn eigen leven, de stuwing van de wil om te zijn' (p. 203-204)